De meeste bierliefhebbers weten wat tarwe in je bier brengt: een ietwat romige – soms zelfs weeïge – smaak met een subtiel zuur randje. Hoewel gerst tegenwoordig het dominante brouwgraan is, was dit niet altijd het geval. De geschiedenis van witbieren is in feite de geschiedenis van het bier zelf.
Via Sumerische archieven weten we dat mensen ruim 8000 jaar geleden bier met spelt brouwden. Dit is een tarwevariëteit, dus je zou kunnen zeggen dat de vroegst bekende bieren tarwebieren waren. De millennia daarna zijn een beetje onduidelijk, maar we weten dat tarwebier rond de 14e eeuw een populair bier was in Europa.
Tarwebier heeft verschillende oorsprongsverhalen, omdat het ingrediënt over de hele wereld werd gebruikt. De bepalende ontwikkelingen vonden echter plaats in België en Duitsland.
België
Met één van de rijkste biergeschiedenissen ter wereld, mag het geen verrassing zijn dat België zich tarwebier eigen heeft gemaakt. Er werd al sinds de 6e eeuw met alle soorten graan gebrouwen en de recepten waren gebonden aan bepaalde regio’s. In de 16e eeuw werd Witbier een belangrijke stijl in het hele land, toen brouwers begonnen te experimenteren met meer tarwe.
Het is bijna niet te geloven, maar Witbier werd 300 jaar later bijna dood verklaard. Voor de heropleving mogen we melkveehouder Pierre Celis bedanken. Omdat hij het steeds moeilijker vond om zijn favoriete bier te drinken, begon hij maar zijn eigen brouwerij. De inmiddels legendarische brouwerij Hoegaarden maakt tot op de dag van vandaag één van de meest geliefde Witbieren ter wereld.
Duitsland
Tarwebieren waren in de middeleeuwen enorm populair in Beieren. In de 15e eeuw waren oorlog en mislukte oogsten echter verantwoordelijk voor een enorme achteruitgang van de grondstoffen. Omdat brood belangrijker was dan bier, leidde dit tot het Reinheitsgebot dat het gebruik van tarwe in bier verbood. Er werden enkele uitzonderingen gemaakt, maar het zorgde ervoor dat gerst veel populairder werd. Pas aan het einde van de 20e eeuw werden tarwebieren weer populair.
Tegenwoordig wordt bier altijd met gerst gebrouwen, zelfs de tarwebieren. Slechts een deel van het recept bestaat uit tarwemout, omdat dit onvoldoende enzymen bevat. Er zijn veel verschillende stijlen, maar ze hebben een aantal dingen gemeen. Ze hebben vaak een troebel uiterlijk en prominente gistsmaken. De aanwezigheid van hop is laag tot helemaal afwezig.
Stijlen
Witbier
Witbier, ook bekend als Blanche, is een van de bekendste bieren van België. Het grootste verschil met de Duitse tegenhanger Weizen is dat Belgische brouwers kruiden mogen toevoegen. Witbier gebruikt daarom vaak koriander en citroenschil als ingrediënten. Dit klinkt misschien als een kleine aanpassing, maar de uitkomst is totaal anders.
Lambic
Veel van de “normale” tarwebieren kunnen op zijn minst aan een heel land worden toegeschreven. Zure tarwebieren worden vaak veel lokaaler gemaakt. Neem bijvoorbeeld Lambic. Officieel vind je deze alleen in de Belgische Zennevallei of Pajottenland. Het wordt gemaakt door tarwe, gemoute gerst en hop in een eikenhouten vat te doen. Vervolgens wordt het spontaan vergist door de buitenlucht.
Weissbier / Weizen
Deze typisch Duitse bierstijl van hoge gisting heeft een gistachtig karakter, met tonen van banaan in het aroma. De originele troebele variant heet Hefeweizen, terwijl het gefilterde type bekend staat als Kristallweizen. De derde hoofdvariëteit is Dunkelweizen, waarbij gebrande mout – zoals Black Swaen Chocolate Wheat – wordt gebruikt om meer karakter aan het bier toe te voegen. Een sterkere versie die twee van de meest populaire Duitse bierstijlen combineert, heet Weizenbock. Er zijn nog enkele andere onderscheidingen, zoals Hopfenweisse (meer hop-forward) en Hefeweizen Leicht, maar deze nemen slechts een fractie van de markt in beslag.
Berliner Weisse
Hoewel gerelateerd aan Weissbier, verdient Berliner Weisse een eigen hoofdstuk. Het heeft een droge en zure smaak, zo aanwezig dat het je mond doet samentrekken. Het werd oorspronkelijk gemaakt door brouwers in Berlijn om hun eigen bierstijl te hebben, zoals Keulen zijn Kölsch had.
Gose
Vaak vergeten, maar de Duitse stad Goslar creëerde ook zijn eigen witbier. Wat dit zure bier zo bijzonder maakte, is de toevoeging van een beetje zout – en soms kruiden – aan het recept. Het is dan ook een van de weinige Duitse bieren die niet volgens het Reinheitsgebot gemaakt is.
American Pale Wheat
Amerikaanse brouwers zijn altijd op zoek om zich mondiale bierstijlen eigen te maken. Zij kwamen met American Pale Wheat. Je zou het hun versie van een Duitse Hefeweizen kunnen noemen. Het grote verschil is dat het smaakprofiel wordt verplaatst van banaan en kruidnagel naar sinaasappel en citroen.
White IPA
Naarmate de populariteit van IPA de afgelopen decennia groeide, groeide ook het assortiment. Eén van de dingen die brouwers probeerden, was het brouwen met andere granen. Het duurde niet lang voordat White IPA werd geboren, met een combinatie van hoppige en bloemige smaken. Sommigen zeggen dat dit bier het beste van twee werelden combineert. Het enige wat we kunnen zeggen is: het smaakt naar de zomer!
Wheat Wine
Maak je geen zorgen, je zit nog steeds op dezelfde website. Het gaat hier nog steeds over bier. Toen bieren met een hoog alcoholgehalte op de markt kwamen, werden ze Barley Wines genoemd. Dit was slechts een manier om te laten weten dat deze sterker waren dan de gewone bieren. Uiteraard werd dit overgebracht naar andere granen. Daarom worden witbieren met veel alcohol – soms tot meer dan 17% – ook wel Wheat Wines (Tarwewijn) genoemd.
Grodziskie
Een ander zeer lokaal witbier is het Poolse Grodziskie, ook wel bekend als Grätzer. Deze historische bierstijl is gemaakt met gerookte tarwemout, wat zeer prominent aanwezig is in de smaken. Een andere bijdrage aan de unieke smaak is het hoge mineraalgehalte van het water.
Brouwen met tarwe
De vele eiwitten zorgen ervoor dat het bier vaak troebel is. Omdat tarwe geen huls heeft, heeft het geen natuurlijk filterbed. Dit is geen groot probleem, omdat je rijsthulzen kunt toevoegen tijdens het brouwen. Deze hebben geen smaak en fungeren dus als een natuurlijk filtersysteem zonder dat je bier verandert.
Wil je brouwen met tarwe, dan kan je kiezen voor onze basismouten Swaen Wheat Classic en Wheat Dark. Een beetje kleur en karamelsmaak toevoegen kan met Gold Swaen Wheat Light en Dark. Donkerdere bieren kunnen worden gemaakt met Black Swaen Coffee Light Wheat, Black Wheat en Chocolate Wheat. Wil je voor groen gaan? Dan wil je wellicht Green Swaen Wheat Classic proberen, een volledig biologische malt. Bekijk hier de vele mogelijkheden.
